Czym jest teologia katolicka?

Teologia to nauka o Bogu, Jego naturze, cechach, działaniach oraz stworzonych dziełach, takich jak aniołowie, dusza ludzka, człowiek, świat obecny i przyszły. Ta wiedza nie opiera się wyłącznie na poznaniu ludzkiego rozumu, lecz na pouczeniu otrzymanym od Boga. Tylko Bóg posiada najpełniejsze i prawdziwe poznanie wszystkiego i tylko On potrafi wytworzyć w naszych umysłach wiarę i „teologię”, która będzie prawdziwa. Ta „teologia” jest Boską wiedzą, udzieloną nam przez Niego. Jak Bóg udziela nam swojej Boskiej wiedzy? Może to czynić przez bezpośrednie wpływanie na nasz umysł i serce albo za pośrednictwem swoich stworzeń.

1.  Bezpośrednie działanie Boga w umyśle i sercu człowieka

Nasz Pan nie jest niczym ograniczony w obdarowywaniu nas swoimi darami, a więc i posiadaną przez siebie prawdą. Może nas nią obdarzyć bezpośrednio, wpływając przez Ducha Świętego na nasz umysł i serce. To działanie, jeśli nie zostanie przez człowieka odepchnięte, wywołuje wiarę. Dzięki niej możemy poznać, kim jest Bóg, jaki jest, jak działa i jakie są skutki Jego działania. Człowiek, który poddał się działaniu Ducha Świętego, posiada w sobie wiarę, a dzięki niej swoją „teologię”, czyli Boską wiedzę o Bogu i Jego dziełach. Nic i nikt nie potrafi przeszkodzić Bogu w Jego bezpośrednim oddziaływaniu na człowieka.

2. Pośrednie oddziaływanie Boga na nas przez swoje stworzenia

Bezpośrednie wpływanie na nas, na nasze wnętrze, nie jest jedynym sposobem działania Boga. Drugim, bardzo rozpowszechnionym oddziaływaniem, jest wpływanie na nas pośrednio, przez byty stworzone, czyli przez ludzi, wydarzenia, różne znaki, aniołów, dusze czyśćcowe, świętych. W sposób pośredni wpływa na nas Bóg przez Pismo Święte, które zostało napisane przez ludzi natchnionych przez Ducha Świętego. Pośrednio wpływa na nas także przez Ojców Kościoła, czyli wybitnych i świętych teologów pierwszych wieków chrześcijaństwa. Tymi, którymi posługuje się Bóg w oddziaływaniu na nas, są nasi rodzice, kapłani, katecheci, bliższe i dalsze nam różne osoby. Jeśli przyjmiemy Boże pouczenia, które docierają do nas za pośrednictwem ludzi-narzędzi Bożych lub przez inne stworzenia, i jeśli poddamy się bezpośredniemu oświeceniu nas przez Ducha Świętego, to pojawi się w nas wiara i związana z nią „teologia”; pojawi się w nas poznanie Boga i Jego wspaniałych dzieł. Poznamy Jego samego oraz „widzialne i niewidzialne” stworzenia oraz pochodzące od Boga zbawienie.

3. Formowanie wiary i teologii przez Kościół

Wyjątkowym narzędziem – mającym rozbudzać wiarę i związaną z nią „teologię” – jest Kościół i jego nauczanie. Sam Chrystus utworzył to narządzie i w wyjątkowy sposób czuwa nad nim przez Ducha Świętego. Czuwa nad tym, by Kościół pomagał dochodzić do prawdziwego poznania przez wiarę Boga, Jego miłości, potęgi i Jego wspaniałych dzieł. Nauczanie Kościoła pomaga poszczególnym osobom mieć wiarę i związaną z nią „teologię”. To nauczanie umożliwia także formowanie się nauk teologicznych, które często są spisywane w formie podręczników teologicznych i artykułów i są wykładane na uniwersyteckich wydziałach teologicznych i w seminariach duchownych.

4. Teologie różnych Kościołów i wspólnot kościelnych

Kościół, niestety, uległ podziałowi i ciągle uparcie trwa w grzechu podziału. Narusza przez to jedną z podstawowych cech Kościoła Chrystusowego, którym jest jego jedność i jedyność. Zbawiciel nie utworzył wielu kościołów, lecz tylko jeden, jedyny. O jego jedność modlił się gorąco, zwłaszcza przed swoją śmiercią (por. J 17,20-6). Pomimo woli Jezusa, założyciela Kościoła, rozpadł się i znany jest obecnie jako Kościół katolicki, prawosławny i liczne wspólnoty kościelne protestanckie. Każda z tych wspólnot nadal naucza, formując przez to wiarę swoich członków a także jakąś teologię. Wszystkie kościoły chrześcijańskie są przekonane, że głoszą „czystą” prawdę Bożą, nieskażoną. Tak jednak nie jest. Gdyby wszystkie  kościoły rzeczywiście głosiły tylko to, co Bóg nam objawił, i nie dodawały swoich interpretacji, nauczanie wszystkich kościołów chrześcijańskich byłoby identyczne. Ponieważ Kościół nie zachował upragnionej przez Jezusa jedności, dlatego też nie ma jednej teologii. Praktycznie jest ich tyle, ile Kościołów i wspólnot chrześcijańskich. Nie ma jednej jednolitej teologii chrześcijańskiej, lecz teologia katolicka, prawosławna i teologie protestanckie. Jeśli ktoś chce zapoznać się z nimi, powinien je gruntownie przestudiować i wyodrębnić z nich prawdy wspólne – np. jedyność Trójosobowego Boga – oraz i takie zagadnienia związane z wiarą, które są rozumiane i przedstawiane w odmienny sposób przez poszczególne wspólnoty, np. zadania, jakie Jezus powierzył następcom św. Piotra; rola, jaką Bóg zlecił Maryi w przeszłości i jaką powierza Jej obecnie; ilość sakramentów ustanowionych przez Chrystusa; sakramentalność i nierozerwalność małżeństwa; sposób dochodzenia do wiecznego zbawienia itp.

Tak więc Bóg posiada pełnię prawdy, natomiast w różnych teologiach jest jej tyle, ile w nich zgadza się z Boską wiedzą.

Autor artykułu: ks. Michał Kaszowski